Inleiding: Het is een genoegen om René Hoksbergen te mogen interviewen, een auteur en onderzoeker met een indrukwekkende loopbaan van meer dan veertig jaar in de volwasseneneducatie en adoptie. Na het succes van zijn boek “Kinderen die niet konden blijven, zestig jaar adoptie in beeld” volgde op 4 november 2024 Kroniek van Nieuw-Guinea, Papua-Indonesië – van ontdekking tot vrijheidsstrijd, 1500 tot heden”. Laten we eens verder kijken naar zijn inspiratie, ervaring en kijk op de toekomst.
Hoe bent u ontdekt als schrijver?
Gaat allengs, had daar geen problemen mee. Werken aan een universiteit veronderstelt dat je onderzoek kan doen en dit goed beschrijven
Hoeveel boeken heeft u in totaal geschreven?
Tot nu toe heb ik misschien wel 30 boeken geschreven, vaak in samenwerking met anderen, anders komt zo’n kroniek nooit af.
Welke opleiding(en) heeft u gevolgd?
Opleiding:
1956: Diploma van de vierjarige R.K. Handelsschool, Amsterdam.
1960: Behaalde staatsexamen HBS-A via het Avondlyceum Contardo Ferrini, Amsterdam.
1962-1967: Studeerde sociale psychologie/pedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam.
1967-1969: Propedeuse economie/mathematische statistiek.
Vroegere Werkervaring:
1956 (juli-september): Werkte bij het bedrijf van zijn vader.
1956-1958: Kantoorbediende bij de Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij.
1958-1960: Derde assistent accountant.
1960-1962: Vervulde militaire dienstplicht (incl. bijna één jaar in Nieuw Guinea).
1962 (na militaire dienst): Werkte ruim twee maanden als vrijwilliger in Oostenrijk/Linz voor woningbouw van vluchtelingen.
Docentschap en Onderzoek:
1967-1969: Parttime docent Sociale Academie, Amsterdam.
- 1969-1978:Hoofdmedewerker aan de Universiteit Utrecht, Faculteit Sociale Wetenschappen; oprichter en coördinator van de vakgroep statistiek en methodenleer.
- 1972:Dissertatie “Profiel van de avondlyceïst”.
- 1974:Publicatie “Een integraal vestigingsbeleid voor avondlycea”; onderwijsuitbreiding van 18 naar meer dan 80 vestigingen.
- 1977:Publicatie “Van moeder-MAVO tot volwasseneneducatie”, media-pleidooien voor dagonderwijs voor volwassenen.
Projecten en Commissies:
- 1973-1978:Starter en voorzitter van het Avondscholenproject.
- 1975 en 1977:Lid en voorzitter van verschillende onderwijsadviescommissies, gefinancierd door het ministerie van onderwijs.
- 1978-1982:Raadsadviseur volwasseneneducatie voor de minister van onderwijs A. Pais.
Hoogleraarschap en Huidige Activiteiten:
- 1984:Eerste hoogleraar adoptie van Nederlandse en buitenlandse pleegkinderen; sinds 2001 emeritus hoogleraar.
- 2003-heden:Visiting professor aan het Institute of Psychology, Pune, India.
- Tot ca. 2018 actief bij de Universiteit Utrecht, met focus op adoptie-onderzoek en de problematiek van de West-Papua’s.
U bent echt actief bezig geweest met adoptie. Kunt u daar iets meer over vertellen?
Vanaf 1973 tot ca. 2020 gaf ik als vrijwilliger enkele honderden lezingen voor alle regio’s van WK en andere instellingen. Dat waren tussen 1973 en 1982 jaarlijks gemiddeld ca. acht lezingen, waaronder in het buitenland. Dit alles met alleen een reiskostenvergoeding. Na 1984 tot 2010 gaf ik gemiddeld ca. vijf lezingen in Nederland per jaar en in het buitenland (V.S. Canada, Duitsland, België, alle vier Scandinavische landen, Spanje, Roemenië, Australië en Nieuw Zeeland, India) nog eens gemiddeld ca. drie vijf lezingen per jaar. Bij wijze van voorbeeld: tussen 2000 en 2010, de tijd dat ik al met pensioen/emeritaat was, gaf ik 46 lezingen voor adoptieorganisaties, scholen, instellingen voor hulpverlening en onderwijsinstellingen; ca 40 lezingen in een groot aantal landen, waaronder India, VS, Australië en Nieuw-Zeeland, Duitsland, België. Bij het merendeel van deze lezingen kreeg ik alleen een onkostenvergoeding.
Vrijwel altijd ben ik beschikbaar voor raadgevingen en consulten aan professionele instellingen als Raden van de Kinderbescherming, instellingen voor hulpverlening, adoptieouders, geadopteerden, afstandsmoeders en studenten van allerlei onderwijsinstellingen in het land. Samen met echtgenote ontvang ik frequent buitenlandse gasten o.a. uit India en V.S. jarenlang en tot heden begeleidde hij enkele volwassen geadopteerden en hun adoptieouders.
Ik escorteerde in de periode 1975-1982 adoptiekinderen uit India, Zuid-Korea en de Filippijnen naar Nederland. Het adoptiekanaal India werd door mijn initiatief in 1975 bij de Vereniging Wereldkinderen ondergebracht.
Ik nam in januari 1975 de gegevens over de eerste twintig Indiase kinderen mee voor het later zeer omvangrijke ‘financiële adoptie’ project van de Vereniging Wereldkinderen. In dit project zijn vele duizenden kinderen geholpen aan bijvoorbeeld de mogelijkheid om onderwijs te volgen. Het werk van mijn vrouw was hiervoor onmisbaar.
In India: Chennai, New Delhi, Bangalore (2), Mumbai, Pune heb ik sinds 1990 soms tweedaagse conferenties voor veertig tot zeventig adoptieouders inhoudelijk geleid. Daar gaf ik eveneens langdurende lezingen en was ik aanspreekbaar voor problemen van Indiase adoptieouders. Vanaf mijn eerste bezoek 1974/1975 aan India, heb ik dit land vrijwel jaarlijks een of tweemaal bezocht om lezingen te geven of adviezen aan onderwijsinstellingen w.o. Jnana Prabodhini’s Institute for Psychology te Pune, India. Sinds 1993 tot ca. 2015 deed ik dit veelal samen met collega Dr. J. ter Laak.
Samen met collega hoogleraar Nico Bleichrodt van de VU te A’dam, Prof. Dr. Usha Khire te Pune ontwikkelde ik de Indian Child Intelligence Test. Deze test wordt in verschillende staten in India frequent gebruikt. Het initiatief voor de ontwikkeling hiervan ontstond in 1989.
Ouders uit verschillende landen w.o. België, Duitsland en India vragen zijn advies bij persoonlijke problemen of vragen rond adoptie.
In binnen- en buitenland (Engeland, Duitsland, VS) verschenen van mijn hand of samen met anderen op adoptie en aanverwante terreinen ca 28 boeken en rapporten, ca. 120 wetenschappelijke, en enkele honderden veldartikelen; onderwerpen waren: adolescentieproblematiek, moderne voortplanting, adoptie, en I.Q. bij Indiase kinderen. In ‘mei 2011 verscheen bij uitgeverij Aspekt te Soesterberg mijn omvangrijke boek: ‘Kinderen die niet konden blijven. Zestig jaar adoptie in beeld.
Ik word in binnen- en buitenland nog steeds gevraagd voor lezingen, consulten en discussies.
Tevens adviseer ik sinds ca. 1974 instellingen van psychologische en maatschappelijke aard, rechtbanken, e.a., consulteert hij adoptie-ouders en geadopteerden in onderscheiden levensfasen. In voorkomende gevallen doe ik psychologisch georiënteerd onderzoek bij geadopteerden en hun familie op verzoek van de Raad van de Kinderbescherming, officier van Justitie en rechters in België en Nederland. Ik was van 2005 tot zijn zeventigste adoptie-expert van de Politieacademie te Apeldoorn.
Voorzitter of lid bestuur geweest van:
toenmalige Faculteit Pedagogiek Universiteit Utrecht 1972-1974;
Nederlands College voor Natuurgeneeskunde, Hilversum 1994-2000;
Idem van Adoptieorganisatie Wereldkinderen en (medeoprichter) BIA 1973-1984; Adoptie Centrum (1985-2001); Stichting Afstammingsrecht (1989-2010); Stichting De Achtste dag (1989-1997). Landelijke Adoptievereniging LAVA 2003-2006.
Tevens was ik sinds 2000 lid bestuur van de Stichting Kind en Rouw tot 2021 en van de Kring Alumni Andragologie te Amsterdam sinds 2009.
Samen met Dr. Jan ter Laak, Drs Sandra Knuiman, Dr. Kathinka Rijk en Martine Lunshof, en studenten uit Tilburg en Utrecht deed hij onderzoek naar effecten van verwaarlozing van 80 Roemeense adoptiekinderen, en sinds 2007 tevens naar het voorkomen van en wijze van omgaan met gedragseffecten samenhangend met het Foetaal Alcohol Syndroom (FAS) bij 140 Poolse adoptiekinderen. Hij begeleidde enkele promovendi in Nederland en India.
Zowel nationaal als internationaal is Hoksbergen zeer bekend waar het gaat over adoptie. Hij is de alom bekende ‘adoptieprofessor’. Hij verschijnt dan ook frequent voor de TV, is hij te horen via de radio in Nederland, de Wereldomroep en de vele landen die hij regelmatig bezoekt.
In de Volkskrant werd hij op 2 juli 2024 gekenmerkt als: “Oud-hoogleraar René Hoksbergen is de onbetwiste autoriteit op het terrein van adoptie. Anders dan vele betrokkenen is hij nooit meegegaan in de mooipraterij over dit beladen onderwerp.”
Naar aanleiding van zijn in 1985 gehouden oratie “Een nieuwe kans. Adoptie van Nederlandse en buitenlandse pleegkinderen” wist hij de discussie over het aanvaardbaar zijn van de anonimiteit van de donor aan te zwengelen. Deze discussie heeft hij, ondanks aanvankelijk felle tegenwerking van gynaecologen en enkele collega hoogleraren, weten te doen leiden tot opheffing van de anonimiteit van donoren bij de wet van 2004.
In 2001 Initiatiefnemer en oprichter samen met de Heer Wim Knappstein (begin 2011 overleden) van de Landelijke Adoptievereniging voor Adoptieouders.
Samen met Riet Monteyne in 1994 oprichter van de stichting Afstammingsrecht.
Hoe heeft u uw studententijd ervaren?
Boeiend en erg leuk.
Feestbeest of studiebol?
Studiebol en meer de lonely traveller.
Wat wilde u vroeger worden?
Had ik geen idee van. Tijdens mijn werk als 16-18 jarige als typist bij de KNSM, dan tot mijn militaire dienst werkend als 3e assistent accountant, en al die vier jaren studerend aan het avondlyceum, begreep ik dat ik meer kon.
Vindt u dat je een opleiding nodig hebt om schrijver te worden?
Nee. Maar helpen doet het wel.
Uw boek Kroniek van Nieuw- Guinea, Papua- Indonesië -van ontdekking tot vrijheidsstrijd, 1500 tot heden verscheen op 4 november. Waar gaat dit boek over?
Dit is een monumentale, driedelige kroniek van grote diepgang over de rijke geschiedenis, cultuur, tragedie en de aanhoudende vrijheidsstrijd van West-Papua’s. Dit is het zo volledig mogelijke verhaal van tamelijk onbekende volken, die ondanks alles blijven vechten voor hun land, levensstijl en vrijheid. Ik deed hier meer dan 10 jaar onderzoek naar. Met deze kroniek wil ik bijdragen aan meer kennis over land en volken. Ik hoop op internationale aandacht en steun voor de bedreigde Papua’s.
Nieuw-Guinea, nu West-Papua en Papua-New-Guinea. het op één na grootste eiland ter wereld, is een land van contrasten en veerkracht. Duizenden jaren lang leefden de Papua-volken geïsoleerd door ondoordringbaar oerwoud, hoge bergen en uitgestrekte moerassen. Elk volk kende zijn eigen taal, religie en tradities. De rijke culturele diversiteit werd in de 19e eeuw doorbroken door de komst van westerse ontdekkingsreizigers, zendelingen en missionarissen, die grote veranderingen met zich meebrachten. De Tweede Wereldoorlog bracht de verschrikking door de Japanse bezetting. Na de oorlog probeerde Nederland de West-Papua’s naar zelfstandigheid te leiden, maar dit werd gedwarsboomd door de nieuwe Indonesische Republiek. Onder Amerikaanse druk werd Papua in 1963 overgedragen aan Indonesië, wat leidde tot grootschalige exploitatie en onderdrukking van de Papua-bevolking. Een moderne vorm van kolonisering.
Deze kroniek beschrijft de impact van de kolonisatie en de huidige situatie van de West-Papua’s. Ontbossing, mijnbouw en massale transmigratie, vooral vanuit Java, veranderden hun leefomgeving drastisch. Hun cultuur en bezitsrechten staan onder zware druk. Toch duurt de strijd voor onafhankelijkheid en mensenrechten voort, zoals blijkt uit de gijzeling van een Nieuw-Zeelandse piloot begin 2023, die pas op 21 september 2024 eindigde.
Met 2.000 pagina’s aan gedetailleerde beschrijvingen en analyses, gebaseerd op gesprekken met Papua’s en andere betrokkenen en zeker 800 geraadpleegde bronnen, biedt dit monumentale werk een diepgaande kijk op de geschiedenis, cultuur en politieke situatie van West-Papua. Deze kroniek is essentieel voor iedereen die meer wil begrijpen van de geschiedenis en cultuur van de Papua’s en de bredere context van genegeerde mensenrechten.
Hoofdstukken omvatten:
- De ontdekking van Nieuw-Guinea en de vroege Europese invloed via zendelingen, missionarissen en vanaf 1900 het zich langzaam ontwikkelende Nederlandse bestuur
- De sociale structuren en cultuur van enkele belangrijke stammen in de kust- en berggebieden, tevens aandacht voor de natuur
- De impact van de Nederlandse kolonisatie, de strijd tussen 1951 en augustus 1962 tussen Indonesië en Nederland
- De consequentie voor de Papua’s en de natuur van de overdracht aan Indonesië in 1963
- De huidige situatie en de strijd voor onafhankelijkheid.
Waar haalde u de inspiratie vandaan voor dit boek?
Mijn stay in Nieuw-Guinea nu West-Papua zomer 1961-zomer 1962, in 2012 bezoek van 2 weken: herdenking gesneuvelden en 50 jaar Indonesische overheersing. Contacten met vele Papua’s en betrokkenen in West-Papua en Nederland. Mij realiserend de vreselijke toestand van West- Papua als kolonie van Indonesië.
Hoe denkt u dat er gereageerd zal worden op dit boek?
Met veel belangstelling en hopelijk meer begrip voor de Papua’s.
Hoe is het schrijfproces u afgegaan?
Enorme inspanning, maar mijn gedrevenheid hield me op de been.
Hoe lang duurde het om dit boek te schrijven? ( maanden, jaar).
Bijna 12 jaar.
Heb u vaste schrijfrituelen?
Nee.
Wat kunnen lezers van uw boek leren?
Heel veel over de koloniale tijd van Nederland, en vooral over de Papua’s, leefwijze, cultuur, geschiedenis van de afgelopen eeuw, problemen met de mensenrechten etc.
Bent u nu een nieuw boek aan het schrijven? Zo ja welke?
Bij leven en welzijn, volgend jaar. Over de geschiedenis van adoptie 2012-heden. Er is immers in Nederland zoveel veranderd t.a.v. de buitenlandse adoptie. Tevens een terugblik op de boekpresentatie van 4 november 2024, de gehouden 5 voordrachten en de belangrijkste recente gebeurtenissen in West-Papua
Op welke manier promoot u uw boek(en)?
Door de pers goed te woord te staan, lezingen te geven e.d.
Denkt u dat de sociale media een grote rol zulle bijdragen aan de verkoop van uw boeken?
Natuurlijk.
Welke onderscheidingen heeft u ontvangen?
Nieuw-Guinea Herinneringskruis en op 30 april 2012 ontving ik de onderscheiding Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Deze onderscheiding werd verleend onder meer vanwege de uitzonderlijke verdiensten op het gebied van volwasseneneducatie en de adoptie van Nederlandse en buitenlandse kinderen. Mijn inzet en betrokkenheid op deze maatschappelijke terreinen waren door de jaren heen van grote betekenis, zowel nationaal als internationaal.
Heeft u een relatie/kinderen?
Gelukkig getrouwd, zoon Arjan (1971), dochter Mariska (1974) en 4 kleinkinderen.
Wij waren aanwezig bij de boekpresentatie lees hier het verslag van de dag!
Verkrijgbaar bij Uitgeverij Aspekt een directe verkooplink vinden jullie hier.
