Interview met Dina-Perla Portnaar

Onlangs verscheen haar debuut Exodus uit de vuurtoren bij Dina Perla business. Ze groeide op in een streng joods-orthodoxe gemeenschap. In haar boek vertelt ze hoe ze die gemeenschap ontvluchtte. De verkoop loopt goed, want haar debuut heeft nu al een tweede druk in de maak en de boeklancering komt er nog aan. Maak kennis met Dina-Perla Portnaar. 

Allereerst, gefeliciteerd met het feit dat je boek Exodus uit de vuurtoren een tweede druk krijgt. Waar haalde je inspiratie vandaan voor dit boek?

Uit het leven. Exodus uit de vuurtoren behandelt waargebeurde verhalen in de vorm van ruwe getuigenissen. In deze veranderende tijden waarin zuivering centraler dan ooit staat, kan dit boek stimuleren, door verbinding te leggen tussen wat er was en wat erbij komt. Het gaat niet om artistiek werk, waarbij de kunstvormen centraal staan.De inhoud geeft een versimpelde en verzachte sample van de geschiedenis en de beleving van toen. In deel één gaat de lezer mee in de belevenis van Dina-Perla als kind, tiener en jonge vrouw. Uiteindelijk gaat dit boek over een onderzoek naar identiteit, het licht en het donker. Het gaat erom als strijder van het licht, positiefs te handelen voor de wereld.

In dit boek komen geschiedenissen aan bod die letterlijk nooit eerder in boekvorm zijn verschenen. In Exodus uit de vuurtoren is dat onder andere mijn tijd op de joods-orthodoxe school het Cheider, alhoewel ik gigantisch veel zaken niet heb meegenomen, ook niet de verhalen van andere Cheider-meiden uit mijn tijd. Met betrekking tot de religie heb ik eveneens doelbewuste keuzes gemaakt: ik heb slechts die delen eruit gepakt, die iets toevoegen aan het verhaal. Het was nooit mijn bedoeling om met hetzelfde werk te komen als bijvoorbeeld Chaïm Potok of Pearl Abraham. Dat legde ik al in diverse interviews uit. Ik kom ook niet met een prototype Off the derech-boek zoals dat heet. Off the derech betekent in het Hebreeuws ‘van het pad’ en verwijst naar joden die de orthodoxie verlaten.

Vanuit spiritueel oogpunt gaat de serie over het verhaal vanuit het ‘uiterlijke ik’ en niet vanuit het tijdloze ‘innerlijke ik’. Iedereen is immers zoveel meer dan een verhaal, waar geschiedenis, religie, cultuur, plaatsgebondenheid, sekse, belichaming enzovoorts onder vallen. Mijn terrein is persoonlijke groei, empowerment en spiritualiteit, of het nou gaat om memoires, beschouwend werk, advies enzovoorts, dat maakt niet uit.

Vertel eens over schrijven in het algemeen en het schrijfproces van dit boek.

Als kind begon ik al met schrijven, om waar van onwaar te onderscheiden. Mijn moeder zou het, mits bij zinnen, kunnen bevestigen. Zij was de oorzaak. Ik groeide op in een huis waarin niets was wat het leek en logde daarom in eerste instantie in agenda’s. Dat doe ik vandaag de dag nog. Van alles en iedereen in mijn leven is er een archief en ik vergeet weinig. Het beeld van mijn boeken in de boekhandels is mij blijven achtervolgen. Ik schreef bovendien alles wat je je maar kunt bedenken voor klanten en persrelaties, ook in het Engels en Frans. Frans is mijn moedertaal.

Door de jaren heen ben ik vaak begonnen aan Exodus uit de vuurtoren, om vervolgens hele stukken de prullenbak in te gooien. Mijn naasten wisten ervan en vonden dat erg. Kennelijk moest het zo zijn. Die stukken waren veel gedetailleerder en misschien wel beter dan het eindresultaat. Toen ik biologisch kinderloos raakte en de verhalen achter mijn verhaal onderzocht had, was er geen rem meer. Na een zwaar vergevingsproces van bijna vijf jaar, kon ik vanuit die basis aan Exodus uit de vuurtoren werken. Je moet je voorstellen dat vergeving niet alleen ging om mijn eerste achttien jaar, maar om het eindresultaat – de biologische kinderloosheid, de verhalen achter mijn verhaal en alle leugens waar ik achter kwam, zelfs van eerdere generaties.

Om uiteindelijk aan Exodus uit de vuurtoren te werken, moest ik in een soort bubbel gaan leven. Ik liet andere werkzaamheden los, trok mij terug, haalde alle documentatie erbij en herbeleefde wel zo’n dertig keer. Zwaar was dat zeker. Ik heb een filmisch geheugen en kan dan helemaal teruggaan. Ik ga daar als truth teller heel ver in. Ik denk dat ik erin geslaagd ben om door middel van een selectie, een beeld te geven, alleen heb ik gefaald in de geestelijke mishandeling. Ik merkte dat ik bepaalde zaken maar beter niet kon terughalen.

 

Hoe kwam je op de titel?

De titel Exodus uit de vuurtoren wordt in het boek besproken. Exodus is mijn uittocht uit mijn kamer – de vuurtoren, samen met Max en de kat. Zonder mijn kamer was het in dat huis alleen maar duisternis. Vanuit mijn kamer straalde het licht in intervallen en schreeuwde ik (regelmatig letterlijk) om hulp. Je moet je voorstellen dat het een koud, donker en naargeestig huis was, volgestouwd met spullen en op iedere deur een slot, behalve op mijn kamerdeur. Op de telefoon in mijn moeders kamer zat een slot, want niemand zou vanaf ons huis contact leggen met de buitenwereld. Er was geen internet. Pas in het laatste jaar dat ik er woonde, nam ik mijn vaders oude mobiele telefoon over en was er een connectie naar de buitenwereld. De overburen hielden altijd een oogje in het zeil en ik seinde regelmatig naar hen. Ze keken niet weg van het geweld en meer in dat huis en hielpen mij. De intervallen van de vuurtoren gingen gelijk op aan het knipperlicht van mijn moeders brein. Uiteindelijk waren er geen intervallen meer en werd het één grote donkere brei.

Hoe reageerden lezers op het boek?

De dankbaarheid voor al die prachtreacties, ook vanuit de joods-orthodoxe gemeenschap, kan ik zo niet uitdrukken. Ik heb de tijd genomen om iedereen te beantwoorden. Alle berichten heb ik bewaard. Mogelijk print ik alles nog uit. Twee woorden werden vaker gebruikt: dapper en aangrijpend.

Tot voor kort kon ik zeggen dat letterlijk 100% van de reacties positief was. Alleen maar steun, aanmoeding en lof. Veel verbazing ook, want de meeste mensen hadden geen idee van wie ik ben, of waar ik vandaan kom. Helaas is er één negatieve reactie bijgekomen.

Hoe heb jij de joodse gemeenschap ervaren?

De joodse gemeenschap bestaat uit een diverse groep mensen. De (ultra-)orthodoxe gemeenschap in Nederland wordt echter steeds kleiner. Velen zijn naar het buitenland vertrokken. Aan de ene kant zie ik een grote groep die letterlijk te goed voor deze wereld is; mensen met warmte, humaniteit, integriteit en positiviteit. Aan de andere kant zie ik een groep joden, met een enorme pestcultuur die uitsluiting, delicten of diverse vormen van dwang mogelijk maakt. Ook zie ik veel mannelijke leiders falen. Soms volgen gebroken generaties elkaar bovendien op. Mogelijk is er een hoop leed naar binnen geklapt en speelt het groepsdenken een rol. Veel mensen voeren ook een toneelstuk op.

Ikzelf heb extreem veel modder over mij heen gehad. In Exodus uit de vuurtoren beschrijf ik dat een beetje. Een voorbeeld is de wijze waarop Max en ik zijn tegengewerkt en werkelijk waar kapotgemaakt door de achterklap toen we met elkaar begonnen. Overigens categoriseer ik smaad en laster als een vorm van dwang. Recentelijk nog is ‘de kakbrigade’ weer flink over mij heen gegaan, want dat lijkt zomaar te kunnen. Kijk, als je een nakomeling van de establishment bent, zoals een van Weezel of Palache, dan maakt het niet uit wat je wel en niet presteert, of nalaat. Bij hen zullen ze dat nooit doen. Dan noem ik hier geeneens voorbeelden uit het orthodoxe circuit.

Buiten de gemeenschap kan ik zijn wie ik in wezen ben en wordt er over het algemeen niets van mij gemaakt, wat ik niet ben. De laatste zaken, waaronder oplossingen aandragen voor interne problematiek, pak ik nu op, maar het is daarbij graag of niet voor deze gemeenschap. Als het niet via mij gaat, komt het wel ooit via een ander. Na deze fase richt ik mij weertot de filosofische mens. Dit zijn individuen die over zaken nadenken en bereid zijn om met mij te werken.

Wat hoop je met je boek te bereiken?

Ik spreek en schrijf over taboes en het begrip sierlijk leven vanuit het individu. Los van het feit dat dit boek letterlijk bij iedereen aansluit, hoop ik met Exodus uit de vuurtoren op de spoedige ontsleuteling van mechanismen binnen gesloten gemeenschappen, die niet meer nuttig zijn en humaniteit of bestaansrecht in de weg staan. Dit is deels een ander proces dan in de civiele samenleving. Hierin is alles goed en moet er voor alles ruimte zijn; de weg naar progressie en bestaansrecht. Ik doel op wat voor gemeenschappen dan ook.

 

Welke invloed heeft godsdienst in jouw (privé-)leven?

Doordat ik joods-orthodox ben opgevoed en op school dertien uur joodse vakken per week volgde, heb ik een stevige, spirituele basis en kennis om te weten wat wel en niet bij mij past. Voor sommige (ultra-)orthodoxen is wat ik zeg een demon, want hoe kan ik delen uit de Thora aannemen en andere delen kritisch verwerpen? Dat vinden ze erger dan dat iemand zich nergens aan houdt. In mijn jeugd heb ik beide kanten van de medaille ervaren, namelijk de rijkdom van het Jodendom en de hardnekkige, soms gevaarlijke dogma’s die nog altijd van kracht zijn binnen diverse gemeenschappen. Laat ik niet weer met het voorbeeld komen van iedere keer dat een vrouw delen van haar lichaam ontbloot die bedekt moeten zijn, gaat er iemand van ons volk in Israël dood. Een andere: wanneer de Messias komt, zullen mensen die niet joods begraven zijn, niet of moeizaam herrijzen. Kijk, ik snap dat mensen joods begraven willen worden, bijvoorbeeld vanwege hun afkomst, loyaliteit, bescherming en meer. Maar er bestaat nog altijd de angst dat als mensen op een civiele begraafplaats eindigen, ze bij ‘de verlosser’ niet of later zullen terugkomen. Joods begraven worden, is vaak de enige reden waarom mensen in Nederland hun lidmaatschap bij de joodse gemeente aanhouden. Een vreemd model, zeker in vergelijking met hoe het in andere, buitenlandse gemeenschappen geregeld is.

Inmiddels heb ik veel solitaire studie achter de rug en spirituele meesters, stromingen en werken met elkaar vergeleken. Mijn vader was kabbalist en gaf les. Ik kreeg het één en ander van hem mee. In mijn ‘uiterlijke ik’ in dit leven ben ik joods geboren, maar ik ben ook moslim, christen, boeddhist, hindoe en ga zo maar door. Diversiteit betekent volwassen met God omgaan. En ach, sommige zaken vanuit het Jodendom kan ik niet laten gaan. Zo eet ik alleen geoorloofde ingrediënten, omdat ik in de spirituele kant van voeding geloof. Ook kan ik een hele middag mediteren en psalmen lezen. Heb je ooit een gebedenboek opengeslagen en de Nederlandse vertaling bekeken? Man, dat vind je nergens. Wat een pracht. En ja, het is door de mens ‘met baard’ geschreven.

Een psychologisch-spiritueel systeem waar ik zeer over te spreken ben, is A course in miracles. Een jonger werk dat niet beweert een monopolie op de waarheid te hebben, over religies heen hangt en niet zo beladen is zoals de oude theologische legacy. Dit werk bestaat uit 667 pagina’s theorie, een werkboek met één oefening per dag voor een heel jaar en een handleiding van een kleine 100 pagina’s voor docenten. Ik heb alles grondig doorgenomen en kan doceren.

Ben je nu een nieuw boek aan het schrijven? Zo ja, welke?

Oh man! Voorlopig moet ik nog zoveel doen rondom de boeklancering van Exodus uit de vuurtoren, de publiciteit en meer. Er komt ook een sneak-preview op 7 januari om 15:00 bij de Amsterdamse Boekhandel. In april 2018 volgt Levende sierlijkheid, een gids / methode in 30.000 woorden om aan jezelf te werken, los van het doen en laten van anderen in de wereld. Het zijn basisprincipes voor persoonlijke groei, empowerment en spiritualiteit. Ik moet dat nog vertalen naar het Engels en ben pas ergens bij pagina 84. Ondertussen ben ik begonnen aan de research voor deel twee van de serie, maar dat laat helaas op zich wachten. Mensen hebben geen idee wat er allemaal bij komt kijken en je kunt hen nooit tevreden stellen. Daarom zal ik maken wat ik wil maken en niet wat wel of niet scoort in de markt.

Welke auteur bewonder je zelf?

Alle auteurs die echt zijn.

Welk boek heb je als laatst gelezen?

The Short and Tragic Life of Robert Peace van Jeff Hobbs. Ik heb het nog niet uit.

Heb je een relatie/kinderen?

In februari 2018 zal ik 17 jaar met Max samen zijn en 13 jaar getrouwd. Kinderen? Gischmo de kat en Pom de hond zijn nu onze kinderen.

 

Wat zijn je hobby’s?

Dit. Ik ben ook dol op pod- en vodcasts maken en luister zelf graag naar de OnBeing Podcast. Verder besteed ik veel tijd aan solitaire studie en aan Dina-Perla Loges op orde houden. Ik ben dol op Amsterdam Oud-Zuid. Lees Exodus uit de vuurtoren en je snapt waarom. Museumplein is mijn anker. Ik ben Oud-Zuid, niet het Oud-Zuid van Jort Kelder’s Bij ons in de PC overigens. Verder zeg ik niks, want mensen kijken en lezen mee. Zo zag ik niet lang nadat ik via sociale media met de term persoonlijke groei kwam, ineens iemand uit mijn netwerk roepen dat ze in persoonlijke groei werkte. Ach…

Heb je tips voor aankomende schrijvers?

Kan jou wat schelen of je de beste of slechtste schrijver ter wereld bent? Wie bepaalt dat trouwens? Wie is iemand om over een ander te oordelen? F*ck die rotzooi. Als je iets te vertellen hebt, zorg ervoor dat je onafhankelijk bent, wees echt en doe het. Persoonlijk heb ik een zwak voor de underdog. Nogmaals, wees echt.

Daarbij moet je je realiseren dat je zeer veel opofferingen moet maken, wil je dit serieus oppakken. Voor iedereen is het anders, maar voor mij is het zo dat ik mijn leven flink heb moeten versimpelen, om genoeg tijd aan schrijven te besteden. Nog altijd is het niet wat het moet zijn en laat ik teveel ruis binnen, onder andere via sociale media. Financieel is het afschuwelijk om zo in te moeten leveren als je aan boeken schrijven begint. Persoonlijk stel je je kwetsbaar op en kun je in een oogwenk het doelwit worden van mensen die niet alleen oprechte kritiek hebben, maar verborgen agenda’s – politiek dus. Kortom, wees realistisch en weet waartoe je wel en niet bereid bent.

Pssst, op 11 januari vindt de boekpresentatie plaats bij de AKO aan de Beethovenstraat 42 in Amsterdam. Aanmelden, kan via dpmedia@mail.com of +316 46 32 77 28.

PSSSST Volgende week komt er een leuke winactie aan met haar boek!