Door: redactie
Vandaag gaan we het Jaarboek Civis Mundi van S.W. Couwenburg reviewen. Lezen jullie mee??
Overwinning van het liberalisme?
In het nieuwste jaarboek Civis Mundi (de denktank van prof. Wim Couwenberg) wordt stilgestaan bij de grondslagen van het modernisme. De bundel geeft tevens inzicht hoe Civis Mundi als denktank bijdroeg aan een weerwoord tegen de utopistische ideeën die de wereld en ook het westen lange tijd in hun greep hadden.
De ‘overwinning ’van het liberalisme wordt meestal gezien rond de ineenstorting van het communisme, eind jaren tachtig. De ‘overwinning ’ was geen gelopen race. Lange tijd was het Westen, en ook de westerse intellectueel, in de greep van anti-modernistische utopische ideeën. Hierbij valt in de eerste plaats te denken aan het communisme, maar ook aan het fascisme. Deze laatste stroming verloor het ‘momentum ’ in 1945, en het communisme hield stand tot het einde van de Koude Oorlog. De triomf kwam onverwacht.
Desalniettemin waarschuwt het jaarboek voor de toekomst. In de eerste plaats ging de afsluiting van de utopische tijd gepaard aan nieuwe ontwikkelingen en uitdagingen. De digitalisering is daarvan met voorsprong het meest revolutionaire, en de gevolgen nog nauwelijks te overzien. Duidelijk is in elk geval dat de gevolgen niet alleen positief zijn. De ‘civil society’ komt door de digitalisering ook onder druk te staan. Ook de doemscenario’s, eerder vertegenwoordigd in andere idelogieen, bestaan nog altijd. Klimaat en energie zijn prangende vragen. En dwarsliggers als Noam Chomsky en Naomi klein zal men altijd hebben. Maar dat zijn de luizen in de pels die ook een belangrijke functie hebben. Het toetsingsmechanisme van het modernisme, zou je ze kunnen noemen.
Belangrijker is echter de vraag of het liberalisme wel gelijk staat met de moderniteit, zoals veelal wordt aangenomen. Deze wereld draait op verschillende snelheden, en er zijn ook tegenkrachten die hun invloed hebben. Daarnaast, zo benadrukt de bundel, is er het kwaad, als eeuwige metgezel in dit leven, dat niet eenvoudigweg even kan worden afgeschud, hoe voortschrijdend de techniek ook is.
De zogenaamde liberale consensus is dan ook een orgaan vol tegenspraak. Dat stamde reeds uit de tijd van de Frankfurter Schule en ideologen als Adorno en Horkheimer. In dat licht wordt het modernisme ook wel gezien als een nieuw imperialisme, of moeten we zeggen neo-imperialisme, waar het marxisme reeds voor waarschuwde. Het Civis Mundi jaarboek laat zien dat de werkelijkheid niet zo eenduidig is als dat het lijkt en dat diversiteit meer aanwezig is dan het op het eerste gezicht doet voorkomen. In die zin zet deze mooi verzorgde bundel aan het denken.
S.W.Couwenberg
Hoe universeel is de westerse idee van moderniteit?
Civis Mundi Jaarboek 2018
Isbn 9789463384674
Uitgeverij Aspekt
Verkrijgbaar via Uitgeverij Aspekt!!
Dit boek voeg ik toe aan de leeslijst.
Het lijkt me een goed boek.
Xx
Duidelijke review.
Goede recensie heb je geschreven.